Blog: Kom op tijd en kies je rol!

Gemeente Berkelland als voorbeeld

Hoe voorkom je leegstand en verloedering? Hét antwoord is: wees je tijdig bewust van de uitdagingen die eraan komen, en kom in actie. Als gemeente kun je met een vooruitziende blik veel problemen voorkomen. De volgende stap is dan: hoe speel je in op de opgaven die je ziet? Een voorbeeld uit de gemeente Berkelland, een gemeente die er op tijd bij is.

Breng op tijd de uitdagingen in beeld

Veel gemeenten in Nederland krijgen in de (nabije) toekomst te maken met vergrijzing, ontgroening en bevolkingsafname. Zo ook de gemeente Berkelland, een plattelandsgemeente in de Achterhoek met sterke dorpen en een aantrekkelijk buitengebied. Samen met de gemeente hebben we gekeken welke uitdagingen hieruit ontstaan:

• Wonen: Vergrijzing en op termijn huishoudensafname hebben invloed op de woningvraag. Hoe speel je hier vroegtijdig op in, zodat de woningvoorraad blijft passen bij de vraag?
• Dorpscentra en voorzieningen: De teruglopende vraag naar maatschappelijke voorzieningen en winkels zorgt dat een deel hiervan verdwijnt en dat de leegstand in de dorpskernen toeneemt. Hoe behoud je een sterke voorzieningenstructuur en een goede ruimtelijke kwaliteit van de dorpscentra?
• Zorg: De vergrijzing leidt tot een groeiende vraag naar verschillende vormen van zorg, tegelijkertijd neemt de beroepsbevolking af en daarmee het beschikbaar zorgpersoneel. Hoe kan er voldoende en passende (woon)zorg worden geboden?
• Landelijk gebied: Het aantal landbouwbedrijven neemt fors af, door zowel de vergrijzing en het gebrek aan opvolgers als door ontwikkelingen in de landbouw. Er dreigt grootschalige leegstand van agrarische bebouwing. Hoe voorkom je verpaupering en zorg je dat het landelijk gebied aantrekkelijk blijft?

Werk samen

Het aanpakken van deze vraagstukken is een behoorlijke opgave en de gemeente kan dit niet alleen. Het vraagt om de juiste investeringen in de dorpen, de voorzieningen, de gebouwen en de openbare ruimte. Tegelijkertijd hebben veel gemeenten in de toekomst minder te besteden. Nog meer dan nu zijn keuzes noodzakelijk om beschikbare middelen effectief in te zetten. Dit vraagt om samenwerking met en inzet van andere betrokken partijen: ondernemers, organisaties en inwoners.

Uitnodigingsplanologie: kies je rol!

Kan de gemeente deze partijen hiertoe uitnodigen, en zo ja hoe? Verbinding met de samenleving staat hierbij centraal: een luisterend oor, maar ook de durf om los te laten en de mogelijkheid om te schakelen tussen verschillende rollen, zoals regisseren, participeren en stimuleren. In Berkelland zien we hier mooie voorbeelden van. De rol van de gemeente wisselt.

• Rondom wonen en zorg is een regietafel opgezet, waardoor zorgpartijen binnen de gemeente nu samen een langetermijnvisie op hebben gesteld. De gemeente heeft hier een regierol.
• Ondernemers en gemeente werken binnen Platform BV Berkelland samen aan het inspelen op kansen en bedreigingen rondom economie, arbeidsmarkt en de dorpscentra. Hierbij pakt de gemeente een andere rol: participeren en stimuleren.
• In het Berkeldalproces gaan landbouw- en landschapsorganisaties met elkaar in gesprek over de kansen voor het landelijk gebied. De gemeente faciliteert dit proces en participeert hierin.

Door ontwikkelingen goed te volgen, tijdig te anticiperen én te investeren kunnen problemen worden voorkomen. Gemeenten kunnen dit mogelijk maken door bewust hun rol te kiezen en open te staan voor nieuwe vormen van samenwerking met maatschappelijke organisaties en burgers.